De ukelele

Het instrument: de ukelele

De ukelele is een snaarinstrument uit de gitaarfamilie, doorgaans kleiner dan een gitaar en met vier snaren. De ukelele is bekend van Hawaiiaanse volksmuziek, maar is van oorsprong afkomstig uit Madeira. De voorlopers van de ukelele werden eind 19de eeuw meegebracht naar Hawaii door Portugese immigranten. In Hawaii groeide de huidige vorm van de ukelele uit tot een zeer populair instrument.

Wie een beetje gitaar kan spelen, kan al snel een liedje begeleiden op de ukelele. En zelfs wie geen gitaar kan spelen, kan na een korte instructie al een popsong begeleiden. In een paar minuten leer je verschillende akkoorden waarmee je de meeste populaire liedjes mee kunt begeleiden. In de VS wordt de ukelele veel gebruikt op scholen.

Soorten ukeleles

Er zijn verschillende soorten ukeleles, afhankelijk van de grootte of type klankkast.
De 'gewone' ukelele is er in vier varianten: sopraan, concert, tenor en bariton.
Er bestaat ook een banjo-ukeleles / banjolele en een resonator(dobro)-ukelele. Verder zijn er nog enkele minder gebruikelijke maten, zoals de extra kleine sopranino of de basukelele.

De populairste is de sopraan ukelele en wordt het meest gebruikt. De concert ukelele is een grotere variant van de sopraan. De stemming is hetzelfde: G-C-E-A. Door het grotere formaat is de klank van een concert ukelele wel iets anders, wat voller en iets luider. Waar de sopraan bijna automatisch vrolijk klinkt, kun je op een concert ukelele ook wat meer serieuze muziek spelen. De vingerzetting is uiteraard identiek aan die van de sopraan. Door de iets grotere afstanden tussen de fretten, zijn de vingerzettingen iets makkelijker te plaatsen. Dit is meteen ook de
hoofdreden waarom wij de concert ukelele in klas gebruiken.

 

De onderdelen van de ukelele

Het stemmen van de ukelele

Vooraleer we de ukelele kunnen gebruiken, moet het instrument correct gestemd worden. De stemming G-C-E-A is het gemakkelijkst te begrijpen als we de toonladder van do in de letterbenaming kennen.

Met behulp van het stemapparaat is het heel gemakkelijk om het instrument te stemmen. Zorg er
vooral voor dat het stembakje in ukelelemodus staat. Dit kan je herkennen aan de kleine ‘U’ rechtsonder het scherm.

Ook is het van belang dat je geen verkeerde snaar linkt met een andere letter. De snaar bovenaan (op het stemapparaat kun je dit ziet aan het cijfer 4) is wel degelijk de G-snaar, niet de A-snaar (cijfer 1).

De ukelele bespelen

Doordat er maar vier snaren zijn kun je vrij snel een paar akkoorden leren en die met een plectrum of met je duim aanslaan. Als je al wat gevorderd bent kun je de begeleiding wat mooier maken door de snaren een voor een te tokkelen met je duim en een of twee vingers. Met nog meer oefening kun je melodieën spelen of een combinatie van akkoorden en melodieën.

Een akkoord is een samenklank die bestaat uit 3 of meerdere tonen, gevormd door vinger 1 tot 4 (zie afbeelding).

Met wat oefening, zal je zien dat het snel gaat om een bepaald akkoord te leren spelen op de ukelele.

De vaakst gebruikte akkoorden staan hieronder afgebeeld. Dit is voor diegene die een rechtshandige ukelele bespelen. 
Wie een linkshandige ukelele bespeelt, moet deze symbolen in spiegelbeeld aflezen.
(Geen paniek, de leerkracht zal bij het musiceren telkens deze aangepaste symbolen voorzien.)